Podstawa prawna funkcjonowania ww. Zespołu:

- Zarządzenie Rektora  Nr R.Z.0211.19.2021 z dnia 08 marca 2021 r. w sprawie zmian w strukturze organizacyjnej Instytutu Prawa i Ekonomii.

- Zarządzenie Nr R/Z.0201-113/2019 Rektora Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie z dnia 30 grudnia 2019 r. w sprawie zmian w strukturze organizacyjnej Instytutu Prawa, Administracji i Ekonomii.

Kierownik zespołu badawczego​​:

• dr Hanna Dębska

Członkowie:

• dr Tomasz Warczok (Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie)
• dr Grzegorz Dutka (Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie)

Eksperci:

• dr hab. Tomasz Zarycki (Uniwersytet Warszawski)
• dr hab. Andreas Schmit (Universytet Bonn, Niemcy)

Cel projektu i założenia

Zespół ma na celu prowadzenie pogłębionej analizy polskiego sądu konstytucyjnego i dyskursu wokół niego z perspektywy współczesnych ujęć socjologicznych. Dotychczasowe działania obejmowały analizę procesów związanych z kryzysem konstytucyjnym, ściślej zaś – z problemem społecznej delegitymizacji Trybunału (2017-18). W odróżnieniu od ujęć prawnych, akcentowały symboliczny wymiar praktyk społecznych, dowodząc że praktyki czysto racjonalne są tylko jednym z elementów gry społecznej, zanurzonej w szeroko rozumianą warstwę kulturową.

Prowadzone badania (2019-21) są oparte na danych zastanych i obejmują szczegółową analizę cech społeczno-demograficznych wszystkich osób dotychczas wybranych na stanowisko sędziów Trybunału (1985-2019). Pierwszym etapem badań jest ukazanie procesu społecznej legitymizacji TK przez analizę biografii zbiorowych (prozopografię). Trybunał traktowany jest topologicznie, jako rodzaj przestrzeni społecznej, zlokalizowanej na przecięciu kilku światów społecznych, z których wywodzą się sędziowie (prawo, akademia, administracji, polityka), wyposażeni w konkretne cechy społeczne (m.in. stopień naukowy, wykonywany zawód prawniczy, pełnienie w przeszłości funkcji poselskiej itp.), którym przyznaje się mniejszy lub większy społeczny prestiż (uznanie, czyli faktyczną społeczną legitymizację). Trybunał jest miejscem rywalizacji różnorodnych sił, które znajdują odzwierciedlenie w jego składzie osobowym i wpływają na sposób jego legitymizacji. Oznacza to, że legitymizacja polskiego sądu konstytucyjnego jest wielowymiarowa i zmienna w czasie, dlatego poza wymiarem synchronicznym (analiza struktury), rozpatrywana jest diachronicznie (naukowa formalizacja dynamiki).

Aktualnie 2021 przygotowywana jest publikacja anglojęzyczna, podsumowująca kolejne etapy badań, jak również zbierane są dane porównawcze, które będą poddawane analizom w 2022 roku.

Metoda badawcza

Analiza przestrzeni TK prowadzona jest przy użyciu wielorakiej analizy korespondencji (z ang. MCA). Metoda ta, przynależąca do grupy geometrycznych metod analizy danych, kondensuje informacje zawarte w dużej liczbie zmiennych jakościowych i ujmuje je graficznie w formie relacyjnego grafu. Graf ten stanowi reprezentację przestrzeni euklidesowej złożonej z dwóch „chmur”, chmur kategorii zmiennych i chmur jednostek – obie zdefiniowanych przez prostopadłe osie – ukazujące główne opozycje cech na płaszczyźnie. Każda z tych osi wyjaśnia odpowiedni zakres wariancji w porządku malejącym (pierwsza wyjaśnia najwięcej, druga nieco mniej itd.). Zadaniem badacza jest określenie – po przeprowadzeniu wstępnej analizy (i wyrysowaniu grafu) –„znaczenia” poszczególnych osi (wymiarów), stanowiących główne struktury dzielące badaną przestrzeń (w tym przypadku Trybunału). Odbywa się to na podstawie szczegółowej inspekcji rozmieszczenia kategorii, najpierw aktywnych (tych, które uczestniczą w konstrukcji osi), później pasywnych (nie uczestniczących w tej budowie) oraz ulokowania jednostek. Jednostki „podobne” do siebie (pod względem analizowanych cech społecznych), leżą na grafie w bliskiej odległości, jednostki różniące się od siebie, pozostają od siebie oddalone.

Badania przy użyciu tej metody są rozpowszechnione w szczególności we Francji, Niemczech i Szwecji.

Dr Dębska i Dr Warczok są autorami pierwszego w Polsce artykułu naukowego, w którym wieloraka analiza korespondencji została zastosowana do badań pola społecznego, pt. Nierówności w nauce i ich uwarunkowania: polskie (sub)pole filozofii prawa, „Przegląd Socjologiczny”, nr 2/2019.

Ww. Zespół szkolił się do badań z zakresu pod okiem ekspertów, przede wszystkim: Brigitte Le Roux (twórczyni metody, w tym Specific MCA), Philipe’aBonneta (współtwórca metody), FrederickaLebarona (socjolog, zajmujący się przede wszystkim analizą banków centralnych), Johsa.Hejellbrekke (socjolog, zajmujący się przede wszystkim analizą przestrzeni społecznej) i JorgaBlssiusa (socjolog, zajmujący się jakością danych) w ramach stażów naukowych (Francja 2018, Niemcy 2018 i 2019) i szkół letnich:

• 2019, 23-27.09, Geometric Data Analysis — Basic Aspects and Advanced QuestionsUniveristy of Podstdam, Niemcy.(zarówno: Hanna Dębska& Tomasz Warczok)
• 2018, 17-21.09, Geometric Data Analysis. Graduate Course, SEC, Uppsala University, Szwecja. (zarówno: Hanna Dębska& Tomasz Warczok)
• 2018 04-05, Exploratory Multivariate Data Analysis, MOCC (kurs on-line) (zarówno: Hanna Dębska& Tomasz Warczok)
• 2017 09-15.10, Summer School of Geometric Data Analysis in the Study of Transnational Fields and Global Organizations, University of Potsdam, Niemcy (Hanna Dębska)
• 2016, 09, Geometric Data Analysis, Łódź, Polska (Tomasz Warczok)
• 2016 18.07-12.08 – ICPSR Summer Program in Quantitative Methods of Social Research, Ann Arbor, University of Michigan, USA. (Hanna Debska)

Dotychczasowe wyniki badań

Artykuły naukowe w czasopismach

• Sakralizacja i profanacja. Trybunał Konstytucyjny jako struktura mityczna, „Państwo i Prawo”, nr 6/2018, s. 63-74.
• Proces legitymizacji Trybunału Konstytucyjnego: podejście relacyjne, „„Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, t. 82, z. 2/2020, s. 247-264
• The Variable Geometry of Legal Legitimization. The case of Polish Constitutional Court (złożone w czasopiśmie naukowym)

Wystąpienia międzynarodowe, w których prezentowano wyniki badań:

• 2021, 15.04., paper: The Role of Polish Constitutional Tribunal in Defining Women Rights, w remach webinaru: Human Rights of Polish Women: What is happening in Poland and Why?, Jagiellonian Law Society.
• 2020, 26-27.11., Germany, Socio-legal perspectives on the rule of law, paper: Variable Geometry of legal legitimization. The Polish constitutional court and the “populist conservative revolution
• 2019, 30.08, Brown University, Providence, USA, seminar lecture: Variable Geometry of legal legitimization. The Polish constitutional court and the “populist” conservative revolution.
• 2019, 26.02, Univeristy of Bonn, Germany, seminar: Bourdieusian Meditations Current challenges for/of advanced reflexivity, seminar lecture: Variable Geometry of legal legitimization. The Polish constitutional court and the “populist “conservative revolution.

Wystąpienia krajowe, na których prezentowano wyniki badań:

• 2021, 21.04, Warszawa, seminarium naukowe Katedry Socjologii i Antropologii Obyczajów, wykład: Legitymizacja Trybunału Konstytucyjnego a populizm autorytarny.
• 2020, 14-15.10, Wrocław, Ogólnopolski Zjazd Socjologiczny, referat: Zmienna geometria legitymizacji prawnej. Trybunał Konstytucyjny i “populistyczna” rewolucja konserwatywna
• 2019 07.06, Warszawa, ISS, Sieć społeczna a pole społeczne: seminarium, referat: Geometryczna analiza Trybunału Konstytucyjnego jako zmieniającej się przestrzeni społecznej.
• 2018, 23-25.09, XXIII Zjazd Katedr Teorii i Filozofii Prawa, UMCS, Lublin, referat: Wybór sędziów do Trybunału Konstytucyjnego – perspektywa geometrycznej analizy danych.