dr Elżbieta Szczygieł
Katedra Badań nad Zrównoważonym Rozwojem

Wiele mówi się dziś o środowiskowych aspektach procesów gospodarczych zachodzących na świecie. Jedni – bardziej powściągliwi – podkreślają, że planeta Ziemia to nasz dom i matka, a tej należy się szacunek. Inni – co bardziej aktywni – wskazują na skradzione, przez rabunkową gospodarkę środowiska, dzieciństwo. W zasadzie jednak wszyscy się zgadzamy, że troska o planetę leży w naszym interesie. Jednym z szeroko omawianych problemów w tym zakresie jest świadomość ograniczoności zasobów, jakie mamy do dyspozycji. Surowce mineralne, energetyczne, metaliczne, chemiczne czy skalne, woda, powietrze, słowem wszystko to, co służy człowiekowi w przekształcaniu Ziemi na swoją korzyść i wiedzie do rozwoju tworzy całe bogactwo, jakim my ludzie dysponujemy. Jednak to bogactwo ma swoje granice, a korzystanie z niego wymaga pewnej refleksji. Szacuje się, że obecnie konsumujemy w tempie o 50% szybszym niż tempo odnawiania zasobów, tym samym – jeśli model konsumpcji utrzyma się na obecnym poziomie – w roku 2030 będziemy potrzebować zasobów odpowiadających dwóm globom ziemskim, podczas gdy w roku 2050 będzie to już wielkość podobna do trzech globów [1]. Przewiduje się, że tylko do roku 2030 przybędzie około 3 miliardy nowych konsumentów z tzw. dużym potencjałem nabywczym [2]. Na tej podstawie prognozuje się również, że już w roku 2025 ogólna liczba odpadów wzrośnie o dodatkowe 70% [3]. Tym samym konieczne jest wdrożenie niezbędnych mechanizmów chroniących zasoby naturalne. Do tej pory schemat wykorzystania zasobów Ziemi był dość prosty i przebiegał w linii prostej od wydobycia surowców, poprzez ich przekształcenie i użycie produktu z nich wytworzonego aż do wyrzucenia niepotrzebnego, zniszczonego lub wadliwego produktu na wysypisko śmieci (w najlepszym wypadku). Ten liniowy model gospodarki sprawiał, że wiele surowców, które były lub nadal są potrzebne do wytworzenia dóbr, zostało „uwięzionych” w śmieciach. Skoro nikt o nich nie pamiętał, sięgano po nowe. I tak tworzył się kolejny proces kształtem przypominający kreskę: w pewnym momencie się rozpoczynał i równie szybko się kończył. Ktoś jednak postanowił zmienić nieco kształt tworzonych rysunków i zamiast kreski zaproponował okrąg, tak by początek i koniec mogły zbiegać się w tym samym punkcie. Wymagało to nieco większej wyobraźni i bardziej zaawansowanej zdolności „rysowania”, jednak nie było niemożliwe. W ten sposób stworzono ideę gospodarki cyrkularnej (circular economy), która w przeciwieństwie do gospodarki liniowej (linear eceonomy) nastawiona jest na maksymalne wykorzystanie dostępnych zasobów, szczególne tych, które już znajdują się w innych dobrach konsumpcyjnych. Myliłby się jednak ten, kto circular economy utożsamiałby z brakiem generowania śmieci. One istnieć będą, jednak nie zostaną „po wieczne czasy” na wysypiskach, ale w procesie odzyskiwania zasobów i ponownego ich wykorzystania mogą nawet zwiększać swoją wartość. Niestety, wdrażanie idei gospodarki cyrkularnej jest procesem trudnym (proszę spróbować narysować duży okrąg od ręki, tak by był równy i elegancki). Gospodarka światowa jest cyrkularna tylko w około 9% [4]. Jeśli nie chcemy kiedyś odkryć, że wszystkie nasze zasoby zostały wykorzystane i nie mamy już nowych, wysiłek w budowanie zrównoważonego świata należy podjąć już dziś. I choć najlepsze efekty przynieść mogłoby tzw. podejście systemowe, odgórne, to jednak każdy z nas może dołożyć przysłowiową cegiełkę do budowy lepszego jutra. A że jest to możliwe, najlepiej wiedziały nasze babcie, które o dawaniu drugiego życia różnym rzeczom wiedziały najwięcej.

Jeśli idea circular economy zainteresowała Czytelników, polecam stronę internetową<< projektu „Circular PP”, który podejmuje tę właśnie tematykę oraz krótki film animowany prezentujący istotę circular economy w praktyce zamówień publicznych.

-----

[1] Esposito, M., Tse, T., Soufani, K., (2017), Is the Circular Economy a New Fast-Expanding Market?, “Thunderbird International Business Review”, vol. 59, issue 1, s. 9-14.

[2] Gospodarka Obiegu Zamkniętego. Biznes i konsument na ścieżce zmiany, Wyd. Koalicja na Rzecz Gospodarki Obiegu Zamkniętego RECONOMY, Warszawa 2017, s. 33.

[3] Romero-Hernández, O., Romero, S., (2018). Maximizing the value of waste: From waste management to the circular economy, “Thunderbird International Business Review”, vol. 60, issue 5, s.757-764 [DOI: 10.1002/tie.21968]

[4] THE CIRCULARITY GAP REPORT Closing the Circularity Gap in a 9% World 2019, (2019), The Platform for Accelerating the Circular Economy (PACE).

-POWRÓT DO BLOGA-